Inhoudsopgave
Je hebt er vast wel eens van gehoord: transvetten. Sommige vetten hebben een positief effect op je lichaam, maar dat geldt helaas niet voor de meeste transvetten. Toch zitten ze vaak in ons eten verwerkt. Zeker in kant-en-klaarmaaltijden. Ze zijn slecht voor je gezondheid en dragen allerminst bij aan je vitaliteit. Ook kan je er dik van worden.
Gelukkig is het goed mogelijk om een voedingspatroon te hebben waar weinig tot geen transvetten in zitten. Sterker nog: als je ze vermijdt, wordt koken een stuk leuker en gezonder. In dit artikel leg ik uit waarom. Ook vertel ik wat transvetten zijn, in welk eten ze precies zitten en waarom ze een slechte invloed hebben op je gezondheid.
Wat zijn transvetten en hoe ontstaan ze?
Er zijn twee soorten vetten. Enerzijds de gezonde vetten, namelijk verzadigde en onverzadigde vetten. Daarnaast zijn er transvetten.
Die eerste categorie is niet slecht voor je gezondheid. Sterker nog, je lichaam heeft zulke vetten nodig. Zeker onverzadigde vetten dragen sterk bij aan je gezondheid. Denk bijvoorbeeld aan omega 3- en omega 6-vetzuren. Die zitten bijvoorbeeld in vis, noten en oliën.
Maar transvetten zijn een ander verhaal. Die zijn slecht voor je gezondheid en moet je zo veel mogelijk mijden. Transvetten zijn in twee soorten te onderscheiden:
De natuurlijke vorm
We beginnen met het niet-schadelijke type transvetten. Transvetten in de natuurlijke vorm zitten in dierlijke producten, zoals vlees en zuivelproducten die afkomstig zijn van koeien en schapen. Maar het gaat om zeer kleine hoeveelheden. Zo klein dat je lichaam er niet snel een negatief effect van ondervindt.
Chemische transvetten
Hoe anders is dat bij de chemische transvetten. Die zijn zonder uitzondering slecht voor je lichaam. Chemische transvetten ontstaan doordat fabrikanten voedsel industrieel bewerken. Ze voegen waterstoffen toe aan vloeibare oliën en vetten, die daardoor minder oxideren en sneller een vaste, harde vorm krijgen.
Als chemische transvetten zo slecht zijn, waarom voegen voedselproducenten ze dan toe? Daarvoor zijn helaas meerdere redenen:
- Eten blijft langer houdbaar
- De structuur wordt aantrekkelijker
- Het volume wordt vergroot
- Het is makkelijker producten in te vriezen
- Eten smaakt ‘vetter’, en dus lekkerder
De hierboven opgesomde redenen maken het voor massaproducenten erg aantrekkelijk om chemische transvetten toe te voegen. Vooral omdat het een goedkope manier is om voedsel ‘vetrijker’ te maken. Maar voor ons als consument is het verre van goed om chemische transvetten binnen te krijgen.
Welke producten bevatten transvetten?
Laten we beginnen met de natuurlijke transvetten. Die zitten in vlees, melk, kaas en roomboter dat afkomstig is van de zogenoemde herkauwers, oftewel koeien en schapen. Deze transvetten ontstaan bij die dieren in de maag, en zijn niet slecht voor onze gezondheid.
Maar dan de ongezonde transvetten die industrieel bewerkt zijn. Die zitten vooral in:
- Kant-en-klaarmaaltijden
- Houdbaar vlees (salami, hamburger, worst)
- Fastfood (ook snacks uit de diepvries)
- Snoep (chocola, chips, ontbijtkoek, cake, koek, muffins)
- Pizza
- Bladerdeeg
- Gefrituurd eten
- Margarine en halvarine
- Melkpoeder
- Koffiecrème
- Instant saus-mixjes
- Kant-en-klare soepen
- Broodbeleg zoals chocoladepasta of pindakaas
Waarom zijn transvetten ongezond?
Chemische/industriële transvetten kunnen je lichaam flinke schade toebrengen. Ze zitten in producten die niet voedzaam zijn en die geen verzadigd gevoel geven. Dat betekent dat je niet ‘vol’ raakt. De drang om te eten blijft, je zou dus kunnen zeggen dat ze in veel verslavend eten zitten.
Dat chemische transvetten slecht zijn is nu wel duidelijk. Maar wat zijn precies de schadelijke effecten? Een opsomming:
- Kans op overgewicht
Transvetten zitten vooral in ongezonde producten die je dik maken. Je lichaam heeft moeite chemische transvetten te verwerken, dus word je er zwaarder van. Ook brengen ze je hormoonspiegel uit balans. Daardoor neemt je eetlust toe terwijl je lichaam eigenlijk helemaal geen behoefte heeft aan extra voeding.
Mensen die willen afvallen, kijken vaak hoeveel calorieën in producten zitten. Maar de hoeveelheid calorieën staat los van dikmakende transvetten. Stel: twee mensen krijgen evenveel calorieën binnen. Maar de één eet niet of nauwelijks transvetten. Dan zal het gewicht van die persoon minder toenemen dan van de persoon die wel chemische transvetten binnenkrijgt.
- Grotere kans op welvaartsziektes
Wie veel in de fabriek toegevoegde transvetten binnenkrijgt, heeft meer kans om ziektes zoals kanker, diabetes of hart- en vaatziektes te krijgen.
Ook kunnen ze zorgen voor een verhoogd cholesterol. Als het LDL-cholesterolgehalte in het bloed toeneemt, is dat slecht voor je bloedvaten.
Daar komt nog bij dat chemische transvetten het HDL-cholesterol juist weer verlagen. Daardoor stijgt de kans op hart- en vaatziektes. In New York zijn proeven gedaan met het verbieden van transvetten in de horeca. Wat bleek: een paar jaar later waren er aanzienlijk minder hartinfarcten.
- Hogere kans op ontstekingen
Normaal gesproken worden gezonde vetten, die bijvoorbeeld afkomstig zijn uit omega 3, omgezet naar ontstekingsremmende stoffen. Maar transvetten blokkeren dat proces. Bij sommige mensen stopt die omzetting zelfs helemaal. Gevolg: hogere kans op chronische ziektes die zijn gerelateerd aan ontstekingen.
- Cellen worden verstoord
Een technisch verhaal: je lichaam bestaat uit cellen. Die cellen hebben een celmembraan, een structuur die de binnen- en buitenkant van de cel onderscheidt. Chemische transvetten maken dat die celmembranen ‘harder’ worden. Daardoor kunnen voedingsstoffen en zuurstof minder makkelijk je cel in komen. Tegelijkertijd kunnen afvalstoffen de cel minder snel verlaten.
Belangrijke voedingsstoffen in eten kunnen alleen in je lichaam worden opgenomen als die celmembranen goed werken. Zijn de cellen aangetast door transvetten? Dan kan het goed zijn dat je weinig energie haalt uit eten. Zelfs al eet je verder gezond.
Ook hebben celmembranen een belangrijke rol in het doorgeven van signalen naar de hersenen. Een extra reden dus om ze niet aan te laten tasten door transvetten.
- Dementie en alzheimer
Last but not least: er lijkt een verband te zijn tussen transvetten en de kans op dementie en alzheimer. Die vermoedens waren er al langer en recent Japans onderzoek claimt zelfs dat een hoog gehalte transvetten in bloed de kans op alzheimer met 50 tot 70 procent doet toenemen.
Hoe herken je transvetten en hoe vermijd je ze?
Je bent inmiddels overtuigd van het feit dat chemische transvetten om meerdere redenen slecht voor je zijn. De grote vraag is nu: hoe voorkom je dat je ze binnenkrijgt?
Het antwoord is simpel: Vermijd bewerkte voeding én lees etiketten. Maar dat is dan weer makkelijker gezegd dan gedaan. Want op die etiketten worden transvetten soms anders omschreven. Zo heten ze ook wel:
- (Gedeeltelijk) geharde olie
- Gehard vet
- Gehydrogeneerde olie/vet
Pas ook op voor margarine en halvarine. Sommige mensen denken dat die producten goed zijn wanneer je wil afvallen, maar dat is een misverstand. Een deel van deze producten bevat ongezonde transvetten.
Producten zonder transvetten
Dé oplossing voor het vermijden van transvetten is: eet biologisch. Daarin zitten niet of nauwelijks chemische stoffen. Sterker nog: bij biologische producten is het bij wet verboden om industrieel vervaardigde transvetten te gebruiken.
Eet ‘natuurlijk’ en maak zo veel mogelijk maaltijden zelf met onbewerkte ingrediënten. Zelf koken is niet alleen leuk, maar dus ook erg gezond.
Advies over transvetten
De boodschap is helder: wie gezond, duurzaam en verantwoord wil eten laat chemische transvetten zo veel mogelijk links liggen. Om praktische redenen voegen fabrikanten ze toe aan hun producten. Maar voor de consument hebben ze alleen maar nadelen. Dus: weg met die kant-en-klaarmaaltijden, margarine en fastfood. Ze maken je dik, energieloos en dragen niets positiefs bij aan de ontwikkeling van je lichaam. Kies daarom altijd voor biologische en natuurlijke alternatieven.
Wil je hier serieus mee aan de slag?
Heb je klachten? Ik denk graag met je mee. De juiste voeding draagt bij aan het verminderen van veel lichamelijke en geestelijke klachten. Als voedingsadviseur help ik mensen om gezonder, gevarieerder en natuurlijker te eten. Wil je weten of dit iets voor jou is? Neem vrijblijvend contact met me op en we bespreken de mogelijkheden.
