Inhoudsopgave
Moet ik stoppen met vis eten? Maar vis is toch juist gezond en belangrijk in een goed voedingspatroon? Dat waren vragen die ik kreeg naar aanleiding van de documentaire Seaspiracy.
De documentaire van regisseur Ali Tabrizi heeft een belangrijke boodschap; Het voortbestaan van onze oceanen, en daarmee al het leven op aarde, is in gevaar. Om dit probleem op te lossen roept hij op om te stoppen met het eten van vis. Maar wellicht is er ook een tussenweg?
In dit artikel lees je mijn ervaring over Seaspiracy. Ook leg ik uit welke voedingsstoffen er in vis zitten en zet ik alle voor- en nadelen om vis te eten op een rijtje. Tot slot vertel ik je welke alternatieven er zijn als je liever geen vis eet.
Seaspiracy: een heftig, maar ongenuanceerd, verhaal over hoe slecht het gaat met onze oceanen
Seaspiracy laat ons op indrukwekkende wijze zien dat het niet goed gaat met de oceanen. De massale commerciële visserij speelt daar een grote rol in. Zij zijn de grootste vervuiler en zijn verantwoordelijk voor bijna de helft van het afval in de oceanen. Het blijft niet bij afval alleen. Bijvangst is een ander groot probleem. Ongeveer 40% van de vangst van grootschalige vissersschepen is bijvangst. Deze bijvangst is waardeloos en wordt regelmatig dood teruggegooid in zee. Daardoor dalen vispopulaties veel te snel. Dat heeft grote gevolgen voor de gezondheid van de ecosystemen van oceanen.
Seaspiracy – Hoe zit het met keurmerken zoals MSC?
In de documentaire vertelt Ali Tabrizi dat duurzaamheidslabels, zoals MSC, in zijn ogen geen waarde toevoegen. Zo stipt hij aan dat het vrijwel onmogelijk is om aan te tonen in welke omstandigheden vis gevangen is, omdat goede controle hierop niet mogelijk is. Ook suggereert hij dat er sprake is van belangenverstrengeling bij Marine Stewardship Council (MSC). MSC ontvangt een groot deel van zijn inkomsten door het uitgeven van certificaten. Dat kan een perverse prikkel zijn.
Ik snap de ophef over keurmerken. Toch denk ik dat het MSC keurmerk in de basis een goede zaak is, omdat ze het systeem op verschillende niveaus beïnvloeden. Zo heeft het merendeel van de gecertificeerde visserijen concrete verbeteringen moeten doorvoeren om hun bedrijfsvoering te verduurzamen. Daarnaast denk ik dat een keurmerk andere partijen inspireert om op termijn ook veranderingen door te voeren. Er valt genoeg aan te merken op het MSC-keurmerk, maar toch moet je de positieve impact op waarde schatten.
Seaspiracy – Stoppen met vis eten de enige oplossing?
De belangrijkste oproep in Seaspiracy is om te stoppen met het eten van vis. Stoppen met het eten van vis is wat mij betreft slechts een klein deel van de oplossing. Hij legt de verantwoordelijkheid van deze mondiale en politieke problemen volledig bij ons als consument. Tuurlijk heb je als individuele consument invloed, maar ik denk dat de oorzaak van dit probleem groter is.
Wereldwijd eten we steeds meer vis en uiteraard willen we dat die vis zo goedkoop mogelijk is. Dit werkt slecht gedrag in de hand. Om een fatsoenlijk inkomen te verdienen moeten vissers meer vis vangen, terwijl er steeds minder vis in de zee zit. Ik snap dat zij zware technieken inzitten om hun vangst te vergroten. Met als gevolg dat er steeds meer bijvangst en andere nadelen zijn. Op den duur is dit eindig en leidt dit tot grote problemen.
Iedereen heeft hierin een rol. Overheden moeten strengere richtlijnen invoeren én hierop handhaven om de negatieve impact te minimaliseren. Op die manier dwing je grootschalige visserijen om de bestaande problemen aan te pakken. Ook consumenten spelen een rol; als consumenten bereidt zijn om een eerlijke prijs te betalen en minder vis te eten, dan komt dat de hele keten ten goede.
Seaspiracy zet je aan het denken, maar is weinig genuanceerd. De oceaan verkeert in gevaar en er is werk aan de winkel. Ik moedig het aan om vaker plantaardig te eten, omdat dit goed is voor je gezondheid, het milieu en het dierenwelzijn. Maar de echte oplossing voor dit probleem moet hogerop gezocht worden.
Welke gezonde voedingsstoffen zitten er in vis?
Vis bevat verschillende belangrijke voedingstoffen. Zoals eiwitten, gezonde vetten, vitamines en mineralen.
Vis zit vol eiwitten
Vis is rijk aan eiwitten. 100 gram vis bevat ongeveer 20 gram eiwitten. Deze eiwitten bevatten alle essentiële aminozuren en hebben een hoge biologische waarde. Dat betekent dat ze zeer goed opneembaar zijn voor je lichaam.
Vis bomvol onverzadigde vetzuren: Omega 3-vetzuren (DHA en EPA)
Vis is rijk aan onverzadigde vetzuren. Zo zit het boordevol gezonde omega 3-vetzuren (DHA en EPA), mits je kiest voor vette (>5% vet) vis. Een stuk zalm van 100 gram bevat ongeveer 2,5 gram (2500 milligram) omega 3 vetzuren. Ter vergelijking; een stuk kabeljauw van 100 gram bevat ongeveer 0,2 gram (200 milligram) omega 3 vetzuren. Door één keer per week vette vis te eten krijg je meer dan zeven keer de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid visvetzuren binnen. Vaker dan één keer per week vis eten is daarom niet nodig.
Vis is rijk aan vitamines, zoals vitamine B12, A en D
Vis is een goede bron van diverse vitamines. Zo bevat vette vis de in vetoplosbare vitamines A, D en E. Daarnaast is vis een goede bron van vitamine B12 en andere B-vitamines. Vitamine B12 zit enkel in dierlijke producten.
Vis is rijk aan mineralen, zoals jodium en selenium
Vis bevat veel verschillende mineralen. Zo is vis rijk aan jodium en selenium. Maar dan zijn we er nog niet. Andere mineralen, zoals ijzer, calcium, kalium en fosfor, vind je ook in vis. Weliswaar in kleine hoeveelheden. Toch is het mooi meegenomen.
Welke schadelijke stoffen zitten er in vis?
Vis bevat een aantal schadelijke stoffen. Zoals polychloorbifenylen (PCB’s), zware metalen (zoals kwik en lood) en microplastics Hieronder leg ik uit wat de verschillende stoffen zijn en wat de nadelige effecten kunnen zijn.
- Polychloorbifenylen (PCB’s) en dioxines. Dit zijn schadelijke stoffen die via milieuvervuiling terecht kunnen komen in onze voeding. Deze stoffen kunnen, in grote hoeveelheden, leiden tot gezondheidsschade. Zo worden ze in verband gebracht met het aantasten van het immuunsysteem en een verminderde vruchtbaarheid.
- Zware metalen (zoals kwik en lood). Bij de winning en productie van metalen komen er reststoffen vrij. Deze stoffen komen onder andere in water en de bodem terecht. Daardoor komen deze stoffen in vissen voor. Indien je teveel zware metalen binnenkrijgt, kan dit effect hebben op je nieren, je zenuwstelsel, je lever en je hersenen.
- Deze minuscule stukjes plastics worden bij vissen voornamelijk gevonden in de maag of de darmen. Normaliter worden deze delen niet door mensen gegeten. Je kan dus zeggen dat we weinig tot geen microplastics binnen krijgen als we af en toe vis eten.
Schrik je hiervan? Dat snap ik. Ik plaats het graag in perspectief voor je. Deze schadelijke stoffen komen in zeer kleine hoeveelheden voor in vis. Eet je voldoende gevarieerd en maximaal twee keer per week vis? Maak je dan geen zorgen. In Nederland zijn er strenge normen en richtlijnen voor allerlei schadelijke stoffen. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) controleert of deze normen en richtlijnen worden nageleefd.
Welke vissoorten hebben de hoogste en de laagste gehaltes aan gif?
Het verschilt per vissoort hoe vervuild ze zijn.
Vissoorten rijk aan schadelijke stoffen
- Alle roofvissen. Zoals tonijn, zwaardvis en snoekbaars. Roofvissen zijn het einde van de voedselketen. Dat betekent dat zij andere vissen eten. Deze vissen hebben ook weer andere vissen gegeten. Daardoor bevat roofvis hoge gehaltes aan schadelijke stoffen.
- Vissen afkomstig uit de Nederlandse wateren, de Middellandse Zee of die dichtbij de kust gevangen zijn. Deze wateren zijn vaak een stuk vervuilder dan de verschillende oceanen.
Vissoorten met zo min mogelijk schadelijke stoffen
- Wild gevangen vis uit grote oceanen. Zoals vis uit de diepere en koudere delen van de zee en vis afkomstig uit de Stille Oceaan. Zalm en sardines zijn voorbeelden van vette vissen met een lage hoeveelheid schadelijke stoffen.
- Biologische kweekvis. Een nadeel van kweekvis is dat zij minder omega-3 vetzuren bevatten, omdat het voer wat zij eten dit minder (of niet) bevat.
Welke voor- en nadelen heeft het om vis te eten?
Eerder in dit artikel las je over welke gezonde voedingstoffen en welke schadelijke stoffen er in vis zitten. Hieronder zet ik de voor- en nadelen van vis eten voor je op een rijtje.
Wat zijn de voordelen van vis eten?
- Kleinere kans op hart- en vaatziekten. Vis is rijk aan onverzadigde vetzuren zoals Omega-3 vetzuren. Deze gezonde vetten zorgen voor een betere bescherming tegen hart- en vaatziekten.
- Goed voor de ontwikkeling van de hersenen van kinderen en belangrijk voor het goed functioneren van de hersenen bij volwassen. Ook hier spelen Omega-3 vetzuren een belangrijke rol.
- Gunstig effect op de bloeddruk. Zoals samenklontering tegengaan en bloeddruk verlagen. Ook hier zijn de gezonde onverzadigde vetzuren verantwoordelijk voor.
- Goede bouwstof voor je lichaam. Vis is rijk aan hoogwaardige eiwitten.
- Rijk aan vitamines en mineralen. Je lichaam heeft vitamines en mineralen nodig om goed te functioneren en voor de opbouw en versteviging van je lichaam.
Wat zijn de nadelen van vis eten?
- Je krijgt schadelijke stoffen binnen.
- Vissen voelen pijn, ervaren angst en stress. De vismethodes en de manier waarop vissen worden geslacht zijn veelal dieronvriendelijk.
- Nadelige effecten op het milieu en de planeet. De biodiversiteit van de oceanen en andere wateren neemt sterk af.
- Slechts een aantal vissoorten zijn populair voor consumptie. Om aan de hoge vraag te voldoen worden er teveel van deze soorten gevangen. Op de lange termijn leidt dit tot uitsterving van deze vissoorten.
- De grootschalige visserijen gebruiken vismethodes waarbij er enorm veel bijvangst is. Deze bijvangst is vrijwel waardeloos en belandt zelden op het bord van een consument. Dat betekent dat voor het stukje vis wat op je bord ligt, er vaak nog één andere vis uit de oceaan is gevist. Bij sommige visboeren kan je bijvangst kopen. Deze vis is goedkoper en zou anders niet gegeten worden. Een mooie ‘oplossing’ toch?
- Lastig controleerbare arbeidsomstandigheden. Doordat vissersboten veelal ver van huis zijn is het lastig en kostbaar om arbeidsomstandigheden van vissers te controleren.
Je wilt of kunt geen vis eten. Welke alternatieven zijn er om de goede voedingsstoffen uit vis binnen te krijgen?
Vis bevat gezonde voedingsstoffen die belangrijk zijn voor jouw gezondheid. Zo zorgt het regelmatig eten van vis ervoor dat je beter beschermd bent tegen hart- en vaatziekten. Er zijn sterke aanwijzingen dat de visvetzuren (EPA en DHA) hier verantwoordelijk voor zijn. Zeker vette vis is rijk aan visvetzuren EPA en DHA. Toch is het niet helemaal uit te sluiten dat deze gezondheidsvoordelen ontstaan door de combinatie van visvetzuren met de andere gezonde voedingsstoffen in vis. Voor het gemak gaan we er vanuit dat omega-3 vetzuren verantwoordelijk zijn voor de eerder genoemde gezondheidsvoordelen.
Plantaardige bronnen van visvetzuren – Algenolie
Vissen maken zelf geen gezonde visvetzuren aan. Zij krijgen deze gezonde vetten binnen, doordat zij algen eten. Algen zijn een goede bron van visvetzuren EPA en DHA. Wil of kan je geen vis eten? Algenolie is een goede veganistische oplossing. Deze olie is rijk aan goed opneembare gezonde omega 3 vetzuren. Één capsule algenolie bevat gemiddeld 250 mg DHA.
Plantaardige bronnen van Omega-3 vetzuur ALA
Alfa-linoleenzuur (ALA) is een plantaardige bron vorm van omega-3 vetzuren. Lijnzaadolie en walnoten zijn rijk aan ALA. ALA beschermt ons, net als de andere omega-3 vetzuren, tegen hart- en vaatziekten. Mede daarom is het een belangrijk onderdeel van een gezond voedingspatroon.
Je lichaam kan vanuit ALA de essentiële EPA en DHA vetzuren maken, maar helaas is deze omzetting niet efficiënt. Ik zie ALA daarom niet als een volwaardige vervanger van visvetzuren.
Wel of geen vis eten?
Deze keuze ga ik niet voor je maken, omdat ik niet weet welke voor- en nadelen voor jou het zwaarst wegen. Ik ben niet per se voorstander van het wel of niet eten van vis. Dit hangt van zoveel factoren af. Maak daarin vooral je eigen afweging. Wel denk ik dat dit artikel je helpt om de voor jou goede keuze te maken! Twijfel je wat voor jou de beste keuze is of vind je het fijn om hier nog is over door te praten? Neem contact met me op.
Ik zet de belangrijkste zaken voor je op een rij.
- Één keer per week vette vis eten staat gelijk aan ruim zeven keer de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid gezonde vetzuren. Meer dan één keer per week vis eten is niet nodig.
- Kies voor vette wild gevangen vis met het MSC-keurmerk. Zoals zalm of sardines. Of vraag de visboer naar eventuele bijvangst.
- Algenolie is rijk aan omega-3 vetzuren en is daarom een goede veganistische oplossing.
